حرم عسکریین
|
کشور |
عراق |
|
شهر |
سامرا |
| |
| مشاهده در نقشه | |
حرم مطهر امام هادى و امام حسن عسکرى علیهماالسلام (معروف به حرم عسکریین)، از دیرباز تاکنون، یکی از زیارتگاههای مهم شیعه در جهان بوده و وجود آن در شهر سامرا، این شهر را به یکی از چهار شهر زیارتی مهم شیعیان در عراق، تبدیل کرده است.
این بقعه در دوران زندگانى این دو امام بزرگوار، خانه مسکونى آنان بود و پس از شهادت در آنجا دفن شده‌اند. نخستین ساختمان بر آرامگاه آنان، از قرن چهارم هجرى است که تاکنون همواره تجدید و ترمیم شده و توسعه یافته است. این حرم مطهر داراى گنبدى است که یکى از بزرگترین گنبدها در جهان اسلام است، محیط این گنبدِ طلایىِ عظیم، ۶۸ متر است که در آن ۷۲ هزار کاشى طلا بکار رفته است. در دو سمت این گنبد دو گلدسته طلایى زیبا قرار دارد که هر یک داراى ۳۶ متر طول است.
در سال ۱۲۰۰ ق. بر جاى گنبد کهنى که ناصرالدوله حمدانى در سال ۳۳۳ ق. آن را ساخته بود، گنبد دیگرى بنا گردید. در زیر گنبد حرم مطهر، ضریح نقره‌اى زیبایى قرار داشته که ساخته هنرمندان اصفهانى است. درون ضریح آرامگاه دو امام معصوم و «حکیمه خاتون» (دختر امام جواد و عمه امام عسکرى علیهما السلام) و دیگرى «نرجس خاتون» (همسر امام حسن عسکرى علیه السلام و مادر امام زمان) است.
درون حرم و قسمت هایى از رواق ها به طرز زیبایى آینه‌کارى شده و از یادگارهاى ملک فیصل اول پادشاه هاشمى عراق است و به وسیله ایوانى فراخ و سقف‌دار به صحنى که گرداگرد حرم را فراگرفته راه مى‌یابد. از ویژگی هاى این صحن آن است که فاقد حجره مى‌باشد.
در زاویه شمال غربى صحن مطهر، مجموعه‌اى متشکل از صحن و ایوان و مسجدى بزرگ با گنبدى کاشى‌کارى شده قرار دارد که به «مجموعه غیبت» مشهور است. در زیر این مجموعه زیرزمینى است که به «سرداب غیبت» شهرت دارد و نیز این مجموعه بخشى از خانه مسکونى حضرت عسکرى بوده که در این زیرزمین به عبادت مى‌پرداخته و پس از او محل اقامت امام زمان علیه السلام بوده است. این محل از دیرباز مورد توجه شیعه بوده است و از آن جهت که عبادتگاه سه امام بوده، از قداست و احترام ویژه‌اى برخوردار است.
گفتنى است که به وسیله پله‌هایى مى‌توان به زیرزمین رسید. فضاى اصلى و کهن زیرزمین عبارت است از تالارى مربع مستطیل به ابعاد ۳*۵ متر. در شرق این تالار فضایى است که پنجره‌اى از چوب دارد و محل عبادت امام علیه السلام بوده است. پنجره این نمازخانه یکى از باارزشترین قطعات باقى‌مانده از دوران عباسیان است و داراى کتیبه‌اى کهن مى‌باشد. این پنجره به دستور الناصر لدین اللَّه (که از خلفاى عباسی علاقمند به اهل بیت علیهم السلام بود) در سال ۶۰۶ ق. ساخته شده است. در کاشى‌کارى درون این بقعه نام ناصرالدین شاه قاجار نیز ثبت شده است که در سفر عتبات خود به زیارت این جایگاه تشرف یافته است. کاشیکاری هاى صحن و سردرهاى ورودى از دوره قاجاریه است.
متأسفانه در ۲۳ محرم ۱۴۲۷ ه.ق، (۱۳۸۴ ه.ش)، با آغاز درگیری‌های فرقه‌ای در عراق که مدتی پس از سقوط رژیم بعثی این کشور آغاز شد، عده‌ای از نیروهای سلفی وابسته به سازمان تروریستی القاعده، با پوشیدن لباس پلیس عراق، وارد حرم مطهر امامین عسکریین (علیهماالسّلام) شدند و حرم شریف را با مواد منفجره به وزن حدود ۲۰۰ کیلوگرم، بمب‌گذاری کردند. در نتیجه انفجار هولناک ناشی از این بمب‌گذاری، گنبد و بخش‌هایی از ساختمان حرم مطهر ویران گردید. همچنین، آستان مقدس سامرا در ۲۷ جمادی الاولی ۱۴۲۸ ه.ق (۱۳۸۶ ه.ش)، هدف دو انفجار تروریستی دیگر قرار گرفت که در نتیجه آن، دو گلدسته طلایی این آستان مقدس و بخش‌های دیگری از حرم مطهر ویران گردید و سقف سرداب غیبت فرو ریخت.
پس از این ویرانی‌ها، شیعیان جهان بلافاصله با بخشش هدایای نفیس و کمک‌های نقدی، آمادگی خود را برای بازسازی آستان مقدس سامرا اعلام کردند و کار بازسازی با اجرای ستاد بازسازی عتبات عالیات و همکاری مهندسان و معماران و هنرمندان ایرانی، آغاز شد و سال ۱۳۹۴ شمسی به پایان رسید. این گنبد با بیش از ۲۳ هزار خشت طلا پوشانده شده است. ضریح حرم نیز به همت آیت الله سید علی سیستانی ساخته شده است.
منابع
- محمدرضا قمى، اماکن زیارتى و سیاحتى عراق، نشر مشعر، تهران، ص۷۰-۷۳.
- زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «آستان مقدس امامین عسکریین (علیهماالسّلام)»، ج۱، ص۴۶۷-۴۷۸.
- بازسازی حرم امامین عسکریین، سایت خبری تابناک.